حقوق همسایگی
بدان که همسایگی علاوه بر حقوق اُخوتِ اسلامی دارای حقوق دیگری میباشد، بنابراین همسایه ی مسلمان تمام حقوق دیگر مسلمانان را دارد و اضافه بر آن دارای حقوق همسایگی نیز میباشد، پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم میفرماید: «الجَیرانُ ثَلَاثَةٌ: جَارٌ لَهُ حَقٌّ وَاحِدٌ وَ جَارٌ لَهُ حَقّانِ وَ جَارٌ لَهُ ثَلَاثةُ حُقُوقٍ، فَالجارُ الَّذِی لَهُ ثَلاثَةُ حُقُوقٍ الجَارُ المُسلِمُ ذَوِ الرَّحِم، فَلَهُ حَقُّ الجَوارِ و حَقُّ الإِسلامِ وَ لَهُ حَقُّ الرَّحِم وَ أَمَّا الجَاَرُ الَّذِی لَهُ حَقّانِ، فَالجارُ المُسلِمُ اَلَّذِی لَهُ حَقُّ الجَوارِ وَ حَقُّ الإِسلامِ وَ أَمّا الَّذِی لَهُ حَقٌُ واحِدٌ فَالجَارُ المُشرِکُ» یعنی «همسایگان سه نوعند:
همسایه ای که یک حق دارد، همسایه ای که دو حق دارد و همسایه ای که سه حق دارد. پس همسایه ای که سه حق دارد، مسلمان خویشاوند است زیرا که او دارای حق همسایگی و حق مسلمانی و حق خویشاوندی میباشد و همسایه ای که دو حق دارد، همسایه ی مسلمان است، چون او هم دارای حق همسایگی است و هم حق مسلمانی و امّا همسایه ای که فقط یک حق دارد همسایه ی مشرک است». بنابراین اسلام حقی را که برای مشرک به خاطر همسایه بودنش ثابت و در نظر گرفته است، خود دالّ بر تأکید حق همسایگی است. چنانکه رسول خدا صلی الله علیه و سلم فرموده است: «مَا زَالَ جِبرِیلُ یُوصِینِی بِالجَارِ حَتَّی ظَنَنتُ أَنَّهُ سَیُوَرِّثُهُ» یعنی «جبرئیل علیه السلام پیوسته حق همسایه را بر من سفارش میکرد تا حدی که گمان بردم همسایه از همسایه ی خود ارث میبرد». باز رسول خدا صلی الله علیه و سلم فرموده است: «مَن کَانَ یُؤمِنُ بِاللهِ وَ الیَومِ الاخِرِ فَلیُکرِم جَارَهُ» یعنی «کسی که به خدا و به روزآخرت ایمان دارد، پس باید احترام و اکرام همسایه ی خود را بگیرد».
منبع: « مختصر احیاء علوم الدین» ص190
گردآورنده: عبدالخلیل خالقی